Kontrola...?

KONTROLA
W kontekście psów słowo to pojawia się dość często - chcemy nasze psy kontrolować, a dokładniej ich zachowanie, tak, aby były grzeczne, przewidywalne, żeby nie narobiły nam wstydu, żeby były bezpieczne, nie uciążliwe, łatwe w obsłudze na spacerze, w domu  itd itd.  No dobrze, ale spójrzmy na to z drugiej strony.
Pies jest autonomicznym organizmem, który czuje, myśli, przeżywa emocje, podejmuje decyzje, ma wspomnienia, lęki, czegoś się boi ale i coś lubi, a jeszcze coś uwielbia. Czy naprawdę możemy wymagać od tak samo czującej i myślącej jak my istoty, że będzie robotem wykonującym nasze polecenia? A mamy w ogóle prawo tego wymagać?...
Po drugiej stronie mamy pieski, nad którymi można powiedzieć - kontroli nie ma absolutnie żadnej ;) Psiaki od których się niczego nie wymaga, które trzymane są można powiedzieć "w chowie bezstresowym" (jakież to mylne wrażenie!) Wskakują na łóżko kiedy chcą, dostają jedzenie kiedy chcą, spacer o 2 w nocy na życzenie, zabawka, uwaga opiekuna, głaski, smaczki... Czy taki pies nie jest przeszczęśliwy? Jest pewien podstawowy problem, no, może dwa.
* Po pierwsze - taki zwierzak nie potrafi radzić sobie z odmową. Jeśli nie dostanie tego czego chce TERAZ, to wpada we frustrację, z którą nie umie sobie poradzić. Może to przeistoczyć się w złość albo panikę, co pociąga za sobą trudne zachowania i jest bardzo stresujące dla zwierzęcia. Przecież zawsze wszystko dostawał na zawołanie, czemu właśnie teraz nie dostanie ulubionego smaczka (bo np. jest chory), kiedy musi jednak zostać sam w domu bez opiekuna (jakakolwiek emergency sytuacja), albo kiedy trzeba mu podać leki, przytrzymać u weta albo rozczesać kołtuny u groomera... Emocjonalnie nie jest w ogóle nauczony radzenia sobie z takimi sytuacjami!
* Po drugie - dając psu to czego sobie życzy (smaczka, zabawkę, uwagę, wyjście na balkon, spacer...) nieustannie wzmacniamy zachowanie, które właśnie wykonywał - np szczekał, skakał na nas, może nas gryzł po rękach? Jak często słyszę o takich psach... Za każdym razem dając mu ową "nagrodę" wzmacniamy niepożądane zachowanie, które staje się dla niego bardzo opłacalne, więc z pewnością powtórzy je ponownie.

To jaka postawa jest właściwa? 
Na pewno musimy psu (jak i każdemu domownikowi ;)) wprowadzić pewne zasady, jak chociażby określone pory spacerów, posiłków, jak i nie szczekanie na przechodniów z balkonu lub parapetu, czy nie gonienie kota w domu, albo posłuszne pójście na posłanie, kiedy o to prosimy.  To kwestia sprawnego współistnienia w "świecie ludzi" wśród zasad, przepisów, w gąszczu miejskim, czy w zaciszu domu, to spokój wynikający z tego, że każdy wie co ma robić.
Ale musimy też dać psu przestrzeń do bycia sobą. Każdy pies ma swoją osobowość, cechy charakteru i temperament. I tak jak każdy z nas chciałby "być sobą", nasz pupil również ma do tego prawo! Jeśli tylko ma naszą akceptację, miłość, opiekę, poczucie bezpieczeństwa może rozkwitnąć i pokazać swoje prawdziwe oblicze. NIE MA psów (zwierząt w ogóle) złośliwych, czy wrednych. To domena ludzi. Są za to psy lękowe, zastraszone, stłamszone, w depresji, frustracji, które przejawiają zachowania problemowe, które to zachowania mogą być błędnie przez nas odczytywane jako "złośliwe" czy "głupie". Z takim podejściem na pewno nie pomożemy naszemu psu przepracować owych problemów, a nawet jeśli zdołamy zablokować "złe" zachowanie, jeśli przyczyna nie zostanie usunięta, to pojawi się inne zachowanie zastępcze, na które zwierzę przekieruje co najmniej ten sam zestaw emocji...

Żeby nie było  - mój Brusik jest nierzadko trudnym psiakiem, borykającym się z silnymi emocjami, które jako typowy ekstrawertyk musi "wybiegać" (i bywa to czasami bardzo uciążliwe...). Niestety nie znaczy to, że rzucanie mu piłki załatwi sprawę (nie, rzucanie piłki to bardzo kiepski pomysł...). Znaczy to m.in. danie mu przestrzeni. Najgorsze co mogłabym zrobić to kazać mu siedzieć lub zapiąć na krótkiej smyczy! Wtedy mamy efekt butelki od szampana - jeszcze chwilę potrząsamy i zaraz korek wystrzeli... Jeśli przyczyną tych emocji (które powodują szaleńcze bieganie) jest np. lęk przed spotkaniem z atakującym psem sąsiada lub nadmierna ekscytacja wynikająca z tego, że idziemy na spacer do parku po 8-godzinnym siedzeniu w domu - muszę zająć się właśnie tymi przyczynami, aby móc zmienić emocje i w konsekwencji zmienić problemowe dla mnie zachowanie.
Czyli pracując z psem na spacerach nad jego poczuciem pewności siebie i naszą relacją, która pomaga mu w trudnych sytuacjach z obcymi psami - mogę pomału zmieniać emocję strachu.
Jeśli z kolei pies ekscytuje się po wielogodzinnej bezczynności w domu, to tak naprawdę nie mogę go za to winić :P A może poranny spacer powinien być bardziej atrakcyjny, aby zmęczyć psa nie tyle fizycznie, co umysłowo? Bogatszy w węszenie, eksplorację, może jakieś ćwiczenia z posłuszeństwa? Jeśli będę wiedziała, że potrzeby mojego psa są spełnione, to mam prawo ćwiczyć z nim np. zamiast biegania po mieszkaniu przed wyjściem na spacer - stanie w przedpokoju (siad byłby dla niego jeszcze niewykonalny). Na początek przez kilka sekund nawet. Małymi kroczkami dojdę do tego, żeby stał grzecznie bez "latania" kiedy ja się ubieram, zakładam mu szelki, biorę klucze do ręki itd. Jest to na pewno lepsze dla naszej relacji i jego psychiki niż szarpnięcie za obrożę z głośnym "spokój!".
Wszystko możemy przepracowywać jeśli rozumiemy emocje kierujące naszym pupilem... Pobawmy się w detektywa i spróbujmy spojrzeć na świat jego oczami  - dlaczego szczeka przy oknie? Czemu niszczy kapcie? Dlaczego warczy przy jedzeniu? Wszystkie te zachowania nie wynikają ze "złego charakteru". Wynikają zazwyczaj z niespełnionych psich potrzeb (wynikających z gatunku, rasy i typu) złych doświadczeń i skojarzeń, nieodpowiedniej socjalizacji w młodości. Nad tym wszystkim możemy pracować i to nie kosztem naszej wzajemnej relacji. Możemy wykorzystać tą pracę właśnie do polepszenia i wzmocnienia naszego wzajemnego zaufania, szacunku i uczucia. Do dzieła! 

---